Chanuka to ośmiodniowe żydowskie Święto Świateł upamiętniające cud z czasów powstania Machabeuszy. Poznaj historię, tradycje i współczesne obchody tego wyjątkowego święta.

Święto Chanuka, znane również jako Święto Świateł, sięga swoimi korzeniami II wieku przed naszą erą. Wydarzenia, które doprowadziły do ustanowienia tego święta, rozegrały się podczas powstania Żydów przeciwko hellenistycznemu imperium Seleucydów. Pod wodzą Judy Machabeusza, żydowscy powstańcy zdołali wyzwolić Świątynię Jerozolimską z rąk najeźdźców w 165 roku p.n.e. Według tradycji, po odzyskaniu świątyni znaleziono tylko jeden dzban rytualnie czystej oliwy, wystarczający na jeden dzień palenia menory — świętego świecznika. Jednak zgodnie z przekazem, oliwa płonęła cudownie przez osiem dni, co dało kapłanom czas na przygotowanie nowej, rytualnie czystej oliwy.

Znaczenie religijne i duchowe Chanuki

Chanuka symbolizuje zwycięstwo światła nad ciemnością oraz triumf wiary i tradycji nad asymilacją kulturową. Święto przypomina o cudzie, który zdaniem wyznawców judaizmu wydarzył się w czasach starożytnych, ale niesie również uniwersalne przesłanie o wytrwałości i zachowaniu własnej tożsamości w obliczu przeciwności. Każdy płomień zapalany podczas ośmiu dni świętowania reprezentuje duchowe światło, które może rozjaśnić nawet najgłębsze ciemności. W tradycji żydowskiej Chanuka stanowi również przypomnienie o boskiej opiece nad narodem wybranym oraz o znaczeniu zachowania własnej kultury i tradycji.

Tradycyjne obchody i rytuały świąteczne

Centralne miejsce w obchodach Chanuki zajmuje zapalanie świec na specjalnym świeczniku zwanym chanukija. Świecznik ten posiada dziewięć ramion — osiem z nich symbolizuje kolejne dni cudu, natomiast dziewiąte ramię, nazywane szames, służy do zapalania pozostałych świec. Każdego wieczoru zapala się kolejną świecę, rozpoczynając od prawej strony świecznika. Ceremonii zapalania świec towarzyszą specjalne błogosławieństwa i pieśni. Tradycja nakazuje, aby chanukija była umieszczona w oknie lub przy drzwiach wejściowych, by świadczyć o cudzie przed całym światem.

Świąteczne potrawy i zwyczaje rodzinne

Podczas Chanuki spożywa się potrawy smażone na oleju, co stanowi nawiązanie do cudu z oliwą. Najpopularniejsze dania to latkes — placki ziemniaczane oraz sufganijot – pączki nadziewane dżemem lub kremem.

W czasie święta organizuje się również spotkania rodzinne, podczas których dzieci otrzymują drobne upominki lub chanuka gelt — czekoladowe monety. Popularną rozrywką jest gra w drejdla — bączka z hebrajskimi literami, które tworzą akronim oznaczający „Wielki cud wydarzył się tam”. Gra ta, poza aspektem rozrywkowym, służy również przekazywaniu młodszym pokoleniom historii i znaczenia święta.

Chanuka dziś

Chanuka zyskała dzisiaj wymiar wykraczający poza społeczność żydowską. Święto to stało się symbolem wolności religijnej, kulturowej różnorodności oraz duchowego odrodzenia. W wielu miejscach na świecie organizowane są publiczne ceremonie zapalania chanukiji, często z udziałem przedstawicieli różnych wyznań i kultur. Przesłanie Chanuki o zachowaniu własnej tożsamości przy jednoczesnym szacunku dla innych tradycji znajduje szczególne znaczenie w zglobalizowanym świecie. Święto przypomina również o wartości nadziei i wiary w możliwość przezwyciężenia trudności, co czyni je uniwersalnym symbolem ludzkiej wytrwałości i siły ducha.

Obchody Chanuki w różnych częściach świata łączą elementy tradycyjne z lokalnymi zwyczajami, tworząc mozaikę kulturową wzbogacającą dziedzictwo tego święta. Szczególne znaczenie ma fakt, że pomimo upływu ponad dwóch tysięcy lat od wydarzeń historycznych, które dały początek Chanuce, jej przesłanie pozostaje aktualne i inspirujące dla kolejnych pokoleń. Święto to pokazuje, jak tradycja religijna może ewoluować i nabierać nowych znaczeń, pozostając jednocześnie wierną swoim korzeniom.

Last Updated 1 stycznia, 2025